15 Δεκ Συμμετοχή του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στην δεύτερη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου για την επεξεργασία του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης
«Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης και λοιπές διατάξεις»
Το Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΕΕΚΔ ΠΑΔΑ) συμμετείχε ως ο μοναδικός ακαδημαϊκός φορέας στην δεύτερη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου για την επεξεργασία του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης και λοιπές διατάξεις» που έλαβε χώρα την Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2023, 12.00 – 15.00 (https://www.hellenicparliament.gr/Nomothetiko-Ergo/Epexergasia-stis-Epitropes?law_id=5356dcfc-55e9-4b8e-bb87-b0d20012495d). Η εν λόγω συνεδρίαση επικεντρώθηκε στην ακρόαση κοινωνικών, συνδικαλιστικών και επιστημονικών φορέων που δραστηριοποιούνται στα θεματικά πεδία του Σχεδίου Νόμου (απασχόληση, κοινωνική ασφάλιση, επαγγελματική ασφάλιση).
Ο Διευθυντής του ΕΕΚΔ ΠΑΔΑ Καθηγητής Γαβριήλ Αμίτσης παρουσίασε στην πρώτη τοποθέτηση του τους κύριους άξονες της παρέμβασης του Εργαστηρίου που επικεντρώθηκε αποκλειστικά στην Ενότητα Α΄ «ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΜΕΙΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ» του Σχεδίου Νόμου, συνοψίζοντας τις σχετικές εισηγήσεις που είχαν κατατεθεί τόσο στην διαδικασία της δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης (βλ. http://www.opengov.gr/minlab/?p=6130&cpage=9#comment-11397), όσο και απευθείας στον Πρόεδρο της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου Βουλευτή Ανατολικής Αττικής της Νέας Δημοκρατίας κ. Βασίλειο Οικονόμου (βλ. εδώ το σχετικό Υπόμνημα).
Πρώτη τοποθέτηση Καθηγητή Αμίτση
“Ευχαριστώ πολύ κύριε Πρόεδρε. Κύριε Υπουργέ, κύριε Υφυπουργέ, αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές, θα σας παρουσιάσω συνοπτικά την παρέμβαση του Ερευνητικού Εργαστηρίου Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στη δημόσια διαβούλευση του υπό συζήτηση Σχεδίου Νόμου, επισημαίνοντας απλώς, κυρίως προς ενημέρωση των κυρίων Βουλευτών, ότι το Εργαστήριο ήταν το μοναδικό ερευνητικό κέντρο Ελληνικού Πανεπιστημίου που συμμετείχε στην διαδικασία της διαβούλευσης.
Παρακολουθώντας από εχθές με μεγάλη προσοχή την έναρξη των εργασιών της Επιτροπής σας νομίζω ότι πρέπει να ξεκινήσω θέτοντας τον ακόλουθο βασικό προβληματισμό: Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα συνταξιοδοτικής προστασίας στη χώρα μας;
Οριοθετώ επτά κύριες προκλήσεις και νομίζω ότι τόσο ο κ. Υπουργός, όσο και ο συνάδελφος κ. Υφυπουργός, αξιοποιώντας και την εμπειρία τους από προηγούμενες επεξεργασίες μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών σε θέματα συνταξιοδοτικής προστασίας, θα συμφωνήσουν.
- Πρώτη πρόκληση: Διαφύλαξη του συλλογικού μη κερδοσκοπικού κοινωνικού χαρακτήρα του δεύτερου πυλώνα
- Δεύτερη πρόκληση: Αυστηρή τήρηση του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επικεντρώνεται σε τρία σημεία. Το πρώτο είναι η διαφοροποίηση των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) από τα ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστήρια συμβόλαια. Το δεύτερο είναι η ανάδειξη του κοινωνικού χαρακτήρα των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και το τρίτο, που παρακολουθώντας τις σημερινές εργασίες της Επιτροπής σας κατανοώ ότι αποτελεί ήδη αντικείμενο ιδιαίτερου προβληματισμού, είναι η έλλειψη οποιασδήποτε δεσμευτικής ρήτρας ως προς τη φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ.
- Τρίτη πρόκληση: Ενίσχυση των κινήτρων δημιουργίας ΤΕΑ
- Τέταρτη πρόκληση: Ενίσχυση κινήτρων ένταξης εργαζομένων σε υφιστάμενα ΤΕΑ
- Πέμπτη πρόκληση: Διαφύλαξη του κοινωνικού κεκτημένου ως προς την προστασία του δεύτερου πυλώνα, που θεσμοθετήθηκε το 2002 στη χώρα μας με την εμβληματική ρύθμιση του Ν. 3029/2002 και επικυρώθηκε το 2020 με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2016/2341 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2016, για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών
Οι δύο τελευταίες προκλήσεις: Προώθηση του κοινωνικού διαλόγου, που αποτέλεσε και αντικείμενο ιδιαίτερης αναφοράς σήμερα και βεβαίως η βελτίωση της ποιότητας των πολιτικών ρύθμισης του δεύτερου πυλώνα.
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση όλων αυτών των σύνθετων προκλήσεων καταθέτουμε εκ νέου τρεις σχετικές εισηγήσεις.
(α) Η πρώτη εισήγηση μας μας είναι η απάλειψη οποιωνδήποτε διατάξεων του Σχεδίου Νόμου δεν συμβάλλουν αντικειμενικά στην αποτελεσματική διαχείριση των ως άνω προκλήσεων 1 – 5. Εδώ, λοιπόν, προτείνουμε την πλήρη απάλειψη του Μέρους Γ της Ενότητας Α, το οποίο δημιουργεί νομοτεχνικά προβλήματα ακόμα και με την διατύπωση του τίτλου του («ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ»), καθώς προς ενημέρωση των κυρίων Βουλευτών κάνει λόγο για προϊόντα και όχι για παροχές. Νομίζω ότι ο κ. Υπουργός, που δίνει και μεγάλη σημασία στην ιδεολογική ταυτότητα θεμάτων κοινωνικής πολιτικής, θα καταλάβει τη θεμελιώδη διαφορά μεταξύ προϊόντων και παροχών, σε σχέση με τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
(β) Η δεύτερη εισήγηση μας είναι η δημιουργία Εθνικής Επιτροπής Επαγγελματικής Ασφάλισης που θα προωθήσει με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων διαδικασίες κοινωνικού διαλόγου για την ανάπτυξη του θεσμού
(γ) Η τρίτη εισήγηση μας είναι – αξιοποιώντας προφανώς καλές πρακτικές αντίστοιχων πρωτοβουλιών στο εξωτερικό – η δημιουργία για πρώτη φορά στη χώρα μας ενός Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Επαγγελματική Ασφάλιση που θα βελτιώσει την ποιότητα των πρωτοβουλιών όχι τόσο του κράτους όσο κυρίως των κοινωνικών εταίρων που είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του θεσμού. Ευχαριστώ πολύ”.
Στη συνέχεια ο Καθηγητής Αμίτσης απάντησε σε σχετική ερώτηση του Εισηγητή του Σχεδίου Νόμου εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής Βουλευτή Βοιωτίας κ. Γεωργίου Μουλκιώτη.
Απάντηση στην ερώτηση του Βουλευτή Μουλκιώτη
“Ευχαριστώ πολύ κύριε Πρόεδρε. Μου τέθηκε μία ερώτηση από τον κ. Μουλκιώτη, τον ευχαριστώ θερμά, μία πολύ κρίσιμη ερώτηση για τη «μεγάλη εικόνα» του συστήματος συνταξιοδοτικής προστασίας στην Ελλάδα. Νομίζω, κατ΄ αρχάς κύριε Πρόεδρε ότι και με τη δική σας πρωτοβουλία μπορεί η σημερινή μας συνάντηση να αποτελέσει αφορμή για μια αναλυτική συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου αναφορικά με το παρόν και το μέλλον του συστήματος των τριών πυλώνων στην Ελλάδα, μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες στα περισσότερα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όπως κατανοείτε, εξελίσσεται με υπολειμματικό τρόπο στην Ελλάδα και κυρίως στο πλαίσιο συζητήσεων νομοθετικών πρωτοβουλιών και όχι κυρίως επιχειρησιακών ή χρηματοδοτικών μεταρρυθμίσεων.
Ο κ. Μουλκιώτης θέτει ένα πολύ ουσιαστικό ζήτημα, εάν δηλαδή το Ελληνικό μοντέλο των τριών πυλώνων συνταξιοδοτικής προστασίας είναι επαρκές και πώς μπορεί να επιδράσει το υπό συζήτηση Σχέδιο Νόμου στη βελτίωση του, ιδίως σε σχέση με την ανάπτυξη των ΤΕΑ. Λοιπόν, ξεκινώντας πάντα από τη διεθνή εμπειρία, δεν υπάρχει ένα ενιαίο μοντέλο τριών πυλώνων, υπάρχουν άνω των 168 διαφορετικών μοντέλων σε όλο τον κόσμο, ανάλογα με το μίγμα που οι εθνικές κυβερνήσεις επιλέγουν σε σχέση με τον πρώτο και τον δεύτερο πυλώνα, καθώς ο τρίτος είναι εδώ και αρκετές δεκαετίες – όπως ανέφερε πολύ εύστοχα και η εκπρόσωπος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος στη σημερινή συζήτηση μας – αυστηρά οριοθετημένος.
Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του δεύτερου πυλώνα, μιας και αυτός ρυθμίζεται στην πρώτη Ενότητα του Σχεδίου Νόμου; Είναι ο συλλογικός, κοινωνικός, μη-κερδοσκοπικός του χαρακτήρας, που κυρίως προάγεται μέσω της ίδρυσης και λειτουργίας Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου, στην περίπτωση της Ελλάδας, μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Αναφέρθηκα ήδη στην πρώτη τοποθέτηση μου σε ένα κρίσιμο κοινωνικό κεκτημένο που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα ως προς την φυσιογνωμία του δεύτερου πυλώνα.
Ποιο είναι αυτό το κοινωνικό κεκτημένο; Ουσιαστικά, ο δεύτερος πυλώνας θεσμοθετήθηκε με τρομακτική καθυστέρηση στην Ελλάδα μόλις το 2002 και τα κύρια χαρακτηριστικά του σχετικού Νόμου 3029/2002 ήταν ότι α) επικεντρώθηκε αποκλειστικά και μόνο στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, β) δεν προέβλεπε καμία διάταξη για ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστήρια συμβόλαια και γ) κατοχύρωσε, εκτός από τον κοινωνικό χαρακτήρα των ΤΕΑ, και φορολογικά κίνητρα, τα οποία παρέπεμψε στον κοινό νομοθέτη μέσω φορολογικού νόμου.
Επομένως, η απάντηση μου στον κ. Μουλκιώτη είναι ότι αποτελεί καθαρά μία πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης εάν ο δεύτερος πυλώνας θα επικεντρώνεται μόνο σε ΤΕΑ ή θα περιλαμβάνει και προϊόντα του τρίτου πυλώνα, που μπορούν να θεωρηθούν, κυρίως με επικλήσεις ρητρών υπερεθνικού Δικαίου, ως συνταξιοδοτικές παροχές επαγγελματικής ασφάλισης. Ευχαριστώ”.